Okul Öncesi Dönemde Satranç Eğitiminin Çocukların Dikkat Gelişimine Etkisi: Deneysel Bir Çalışma

Tuğba Akar; Mustafa Özgenel

doi:10.29329/jpee.2025.1340.1

Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Okul Öncesi ve Temel Eğitim Dergisi 2025, Clt. 6(1) 1-12

Okul Öncesi Dönemde Satranç Eğitiminin Çocukların Dikkat Gelişimine Etkisi: Deneysel Bir Çalışma

Tuğba Akar, Mustafa Özgenel

ss. 1 - 12 | DOI: https://doi.org/10.29329/jpee.2025.1340.1

Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 8/7 | İndirilme Sayısı: 8/7

PDF İndir

Özet

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi çocuklara verilen satranç eğitiminin dikkat düzeylerine etkisinin olup olmadığını incelemektir. Bu amaçla araştırma, nicel araştırma modellerinden ön test-son test kontrol gruplu deneysel desene göre yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini okul öncesi eğitim alan 80 çocuk oluşturmuştur. Çocukların dikkat düzeylerini belirlemek için FTF-K Dikkat Testi kullanılmış ve veriler bağımsız gruplar t-testi ile analiz edilmiştir. Eğitim öncesinde deney grubundaki çocuklara satranç eğitim planı hazırlanmış ve çocuklara 60 saat satranç dersi verilmiştir. Çalışmanın başlangıcında her iki gruptaki çocukların dikkat düzeyleri değerlendirilmiş ve ön test puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Eğitim sonrasında kontrol ve deney grubundaki çocukların son test ve izleme testi puanları karşılaştırılmıştır. Deney ve kontrol grupları arasında son test ve izleme testi dikkat puanlarında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Bu bulgulara dayanarak satranç eğitiminin okul öncesi çocukların dikkat düzeylerini artırmada önemli bir etken olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar kelimeler: Dikkat, Okul Öncesi, Satranç, Satranç Eğitimi

Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 7th edition
Akar, T., & Ozgenel, M. (2025). Okul Öncesi Dönemde Satranç Eğitiminin Çocukların Dikkat Gelişimine Etkisi: Deneysel Bir Çalışma. Okul Öncesi ve Temel Eğitim Dergisi, 6(1), 1-12. https://doi.org/10.29329/jpee.2025.1340.1

Harvard
Akar, T. and Ozgenel, M. (2025). Okul Öncesi Dönemde Satranç Eğitiminin Çocukların Dikkat Gelişimine Etkisi: Deneysel Bir Çalışma. Okul Öncesi ve Temel Eğitim Dergisi, 6(1), pp. 1-12.

Chicago 16th edition
Akar, Tugba and Mustafa Ozgenel (2025). "Okul Öncesi Dönemde Satranç Eğitiminin Çocukların Dikkat Gelişimine Etkisi: Deneysel Bir Çalışma". Okul Öncesi ve Temel Eğitim Dergisi 6 (1):1-12. https://doi.org/10.29329/jpee.2025.1340.1

Kaynakça

Arslanargun, E. ve Tapan, F. (2011). Okul öncesi eğitim ve çocuklar üzerindeki etkileri [Preschool education and its effects on children]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 219-235. [Google Scholar]
Ashley, M. (2005). Chess for success: Using an old game to build new strengths in children and teens. Broadway Books. [Google Scholar]
Bilgili, A. E. ve Dalkıran, H. S. (2004). Üstün yetenekli çocukların eğitimi ve satranç [Education of gifted children and chess]. I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, 23-25 Eylül 2004, İstanbul/ Türkiye. [Google Scholar]
Bozan, A. ve Akay, Y. (2012). Dikkat geliştirme eğitiminin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin dikkatlerini toplama becerilerine etkisi [The effect of attention improvement training on the primary school 5th grade students' skills of gathering attention]. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 53-66. [Google Scholar]
Büyüköztürk, Ş. ve Gülbahar, Y. (2008). Değerlendirme tercihleri ölçeğinin Türkçeye uyarlanması [Adaptation of the assessment preferences intervory to Turkish]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 148-161. [Google Scholar]
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Demirel, F. & Karadeniz, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods]. Pegem Akademi. [Google Scholar]
Çubukçu, A. ve Bağçeli Kahraman, P. (2018). Okulöncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerinin satranç eğitimi alma durumlarına göre incelenmesi [The examination of preschool period children’s problem solving skills according to their chess training status]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43), 51-61 [Google Scholar]
Doğru, S. S. Y. ve Saltalı N. D. (2011). Erken çocukluk döneminde özel eğitim [Special education in early childhood] (2. bs.). Maya Akademi Yayınevi. [Google Scholar]
Erdoğan, İ. (2009). Okul öncesi dönemde satranç öğretiminde geleneksel ve bilgisayar destekli öğretim yöntemlerinin karşılaştırılması (Comparison of traditional and computer-aided teaching methods in teaching chess in preschool period) [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Konya [Google Scholar]
Ettrich, C. (1998). Konzentrations-trainings- programm für kinder. Vandenhoeck and Rubrecht. [Google Scholar]
George, D. & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge. [Google Scholar]
Gobet, F., De Voogt, A., & Retschitzki, J. (2004). Moves in mind: The psychology of board games. Psychology Press. [Google Scholar]
Gözalan, E. ve Koçak, N. (2014). Oyun temelli dikkat eğitim programının 5-6 yaş çocukların kelime bilgi düzeylerine etkisinin incelenmesi [The effect of game-based traınıng program on the 5-6 aged chıldrens vocabulary]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(4), 115-121. [Google Scholar]
Gözüm, A. İ. C., & Kandır, A. (2018). Beş yaş çocuklar için Frankfurter Konsantrasyon Testi’nin (Frankfurter Test Für Funjahrıge Konzentratıon-FTF-K) güvenirlik çalışması. Değişen Dünyada Eğitim, 57-66. [Google Scholar]
Helmke, A. & Renkl, A. (1993). Das münchener aufmerksamkeitinventar. Ein instrument zur systematischen verhaltensbeobactung der schüleraufmerksamkeit im unterricht. Diagnostica: Zeitschriff für Psychologische Diagnostic und Differentielle Psychologie, 38, 130–141. [Google Scholar]
İbrahim, M. (2014). Benefits of playing chess and ıts applications in education. International Journal of Humanities, Arts,Medicine and Sciences, 2(11), 31-36. [Google Scholar]
James, R. (2005). Satranç eğitimi için el kitabı [Handbook for chess training] (S. Gürcan, Trans). Broy Yayınevi. [Google Scholar]
Kaplan, E., Kesicioğlu, O. S. ve Aydın, S. (2022). Okul öncesi dönemde çocuğu satranç eğitimi alan ebeveynlerin satranç eğitimine ilişkin görüşleri [The views of parents whose children receive chess education in the preschool period regarding chess education]. Yaşadıkça Eğitim, 36(1), 105-125. [Google Scholar]
Karaduman, B. D. (2004). Dikkat toplama eğitimi programının Kanadalı öğrencilerin dikkat düzeyleri üzerindeki etkisi [The effects of an attention-training program on the attention levels of Canadian students]. OMEP 2003 Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı 5–10 Ekim 2003. Kuşadası-İzmir: [Google Scholar]
Karakaya, İ. (2012). Üst düzey düşünme becerilerinin kazandırılmasında satranç bir araç olarak kullanılabilir mi? [Can chess be used as a tool to teach higher-order thinking skills?] Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, (146), 73-76. [Google Scholar]
Kaymak Özmen, S. (2011). Dikkat toplama becerisini geliştirici etkinlikler: İlköğretim 1., 2. ve 3. sınıf [Activities to improve attention skills: Primary school 1st, 2nd and 3rd grades] (2. bs.). Anı Yayıncılık. [Google Scholar]
Kaymak, S. (1995). Yuvaya giden beş yaşındaki çocuklarda dikkat toplama çalışmaları (Attention-grabbing studies in five-year-old children attending kindergarten) [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi. [Google Scholar]
Kaynar, F. (2014). Erken çocukluk döneminde verilen satranç eğitiminin ilkokula hazırbulunuşluğa etkisi (The effects of early childhood chess education on elementary school readiness of children[Yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın. [Google Scholar]
Kılıç, H. ve Elaldı, Ş. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin akıl ve zekâ oyunlarına yönelik görüşleri ve oyunları sınıflarında kullanabilme durumları [Preschool teachers' views on mind and intelligence games and their ability to use games in their classes]. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi-5 ICOESS. İstanbul, Türkiye. [Google Scholar]
Kulaç, O. (2005). Satranç öğretmen kılavuz kitabı [Chess teacher's guide book]. Neyir Matbaacılık. [Google Scholar]
Kuşçu, Ö. (2010). Orff-Schulwerk yaklaşımı ile yapılan müzik etkinliklerinin okulöncesi dönemdeki çocuklarının dikkat becerilerine etkisi [The effect of music activities with Orff-Schulwerk approach on the attention skills of preschool children.] [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Konya. [Google Scholar]
Kutlu, N. ve Erdemir, E.S. (2019). Tecrübeli satranç oyuncuları ve satranca yeni başlayan bireylerin kognitif fonksiyonları ve duygusal durumlarının incelenmesi [Investigation of cognitive functions and emotional states of experienced chess players and chess beginners]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(4), 277- 282. [Google Scholar]
Lauster, U. (1999). Konzentrationsspiele 1. Für die 1. und 2. klasse. Lentz Verlag [Google Scholar]
Manak, S. (2007). İlköğretim okullarında uygulamaya konulan seçmeli satranç dersi programının incelenmesi: Kütahya ili örneği (Examining the elective chess course program implemented in primary schools: The case of Kütahya province) [Yüksek lisans tezi]. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyon. [Google Scholar]
Möhling, R. & Raatz, U. (1971). Frankfurter Tests Für Fünfjährige-Konzentration: Ftf-K. Beltz Test. [Google Scholar]
Özdoğan, B. (2001). Altı- on iki yaşlarındaki çocukların eğitimi ve okul başarıları [Educatıon and school success of children aged between six and twelve]. Eğitim ve Bilim Dergisi, 26, 3-7. [Google Scholar]
Özdoğan, B. (2014). Çocuk ve oyun [Child and game]. Anı Yayıncılık. [Google Scholar]
Sadık, R. (2006). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf satranç bilen öğrenciler ile satranç bilmeyen öğrencilerin doğal sayılara ilişkin dört işlem ve problem çözme başarılarının karşılaştırılması (The comparıson of success levels ın four operatıons & problem-solvıng ın natural numbers ın prımary school grade 4 and 5 students who know how to play chess and who do not) [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. [Google Scholar]
Seçer, Z., & Özmen, S. K. (2015). Dikkat toplamayı geliştirici etkinliklerin içtepisel okul öncesi çocukların düşünme ve dikkat toplama becerilerine etkisi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi 23(4), 1803-1816. [Google Scholar]
Sığırtmaç, A. (2016). An investigation on the effectiveness of chess training on creativity and theory of mind development at early childhood. Academic Journals, 11(11), 1056- 1063. [Google Scholar]
Suetin, A. (1994). Satrançta ustalık dersleri [Three steps to chess mastery] (S. Palavan ve Ü. Ünkan, Çev.). İnkılap Kitapevi. [Google Scholar]
Tatlıpınar, S. (2017). Satranç öğretiminin okul öncesi çocuklarda dikkat gelişimine etkisi (The effect of chess instruction on the development of attention in preschool children) [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Konya. [Google Scholar]
Tekneci, S. (2009). Okul öncesi dönemde alınan satranç eğitiminin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerin matematik becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Chess in education preschool education received the first class of students of mathematics the primary effect on skills) [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. [Google Scholar]
Ülger, N. (2023). Satranç öğretim programının okul öncesi öğrencilerinin problem çözme becerilerine etkisi (The effect of chess teachıng program on preschool students’ problem solvıng skılls) [Yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş. [Google Scholar]
Yaycı, L. (2007). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinde seçici ve yoğunlaştırılmış dikkat becerilerini geliştirmeye dayalı bir programın etkililiğinin sınanması (Testing the effectiveness of a program based on ımproving selective and focused attention skills with 4th grade students in elementary education) [Doktora tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul. [Google Scholar]

Cilt 6 Sayı 1

Haziran 2025

Tüm makaleleler